ادراک در سازمان

1. الگوهای رفتاری ادراک: سه نوع الگوی رفتاری رفتار واکنشی؛ فعال و رفتار شناختی در ادراک انسان تاثیر می گذارند.

1-1رفتار واکنشی: به رفتاری اطلاق می شود که به طور خودکامه و برنامه مدار بوده و همیشه به یک صورت ظاهر می شود. زمانی انسان می تواند رفتاری را از خود بروز دهد که به حد لازم و طبیعی رشد و نمو کرده باشد.

2-1رفتار فعال: بروز اینگونه رفتار وابسته به توجه می باشد. انسان از طریق اطلاعاتی که از دستگاه های گیرنده خود دریافت می دارد پیرامون خود را مورد شناسایی قرار می دهد، ولی این امر بستگی به این دارد که او از بین داده های حسی چه چیزهایی را در می یابد علاوه بر حواس، تجربه؛ نیاز و خواسته های فعلی نیز بر رفتار فعال تاثیر می گذارند.

3-1 رفتار شناختی: رفتار شناختی، رفتاری است که انسان به واسطه آن راه های تازه ای پاسخگویی می یابد و پاسخ جدیدی را ابداع و در محیط تعبیر و تفسیر می نماید.

2.قوانین سازمان ادراکی: عوامل و معیارهایی که که ما به وسیله آنها محرک ها یا اشیای محسوس پیرامون خود را درک می کنیم مبتنی بر قوانینی می باشد که به آن اصطلاحا قوانین سازمان ادراکی گویند. این قوانین توانایی های ذاتی انسان هستند که فرد از طریق آنها پدیده های ادراکی را سازمان می دهد.

1-2 قانون شباهت: شباهت اشیاء و امور از جنبه های مختلف چون شکل و رنگ سبب می شود که با یکدیگر و به صورت گروهی درک و یاد گرفته شوند.

2-2قانون مجاورت: طبق قانون مجاورت، پدیده ها و اموری که نزدیک بهم قرار دارند بهتر درک و سهل تر آموخته می شوند.

3-2 قانون تکمیل: طبق قانون تکمیل، شکل های غیر کامل به صورت واحدهای کامل درک می شوند. در نظریه اسکینر، مادام فرد با مسئله درگیر است، درک او از موقعیت ناقص است. وقتی که مسئله حل می شود و قسمت ناقص به صورت کامل در می آید، فرد به هدف خود می رسد و تقویت می شود.

3.عوامل تاثیر گذار بر ادراک: این عوامل امکان دارد در فرد مشاهده کننده (آن که ادراک می کند)؛ موضوع( آن که ادراک می شود) و فرایندهای موقعیت که ادراک در آن انجام می شود وجود داشته باشد.

آن که ادراک می کند: وقتی فرد به چیزی می نگرد و می کوشد تا آن را تفسیر کند استنباط وی به شدت تحت تاثیر ویژگی های شخصی او مانند نیاز، آمادگی ذهنی، رغبت و انگیزه است.
آن چه ادراک می شود: ویژگی های هدفی که مورد مشاهده قرار می گیرد می تواند ادراک را تحت تاثیر قرار دهد. عواملی همچون اندازه، شدت، حرکت، تکرار، استمرار می تواند جهت ادراک را تغییر دهد.

4.استنباط ادراکی: استنباط ادراکی فرایندی است که به واسطه آن انسان در برخورد با افراد مختلف، وضعیت خود را تشخیص می دهد و سپس براساس نشانه های اندکی که از آن ها دارد، درباره آن ها استنباط می کند.

5. ادراک اجتماعی: ادراک اجتماعی به عنوان فرایند اطلاعاتی اجتماعی از پنج مرحله تشکیل شده است:
در مرحله اول، ادراک اولیه ما تحت تاثیر شخصیت، آموخته های قبلی، سطح انگیزش، خلق و خو و شرایط فرهنگی ما می باشد مانند شکل ظاهری، ارتباط کلامی، صفات انتسابی و غیره.
مراحل دوم و سوم، در فرایند ادراک اطلاعاتی اجتماعی، کد دادن؛ ساده سازی اطلاعات و تفسیر و ترجمه اطلاعات خام در قالب طبقات و نمودارهای مطلوب ما می باشد. تصورات و طبقه بندی ها به ما کمک می کنند تا اطلاعات ورودی را معنی ببخشیم.
چهارمین مرحله، در فرایند ادراک اجتماعی، ذخیره سازی و نگهداری اطلاعات مشاهده شده در حافظه بلند مدت است.
پنجمین مرحله، اطلاعات را در حافظه بلند مدت و کوتاه مدت، پاسخ به پرسش ها، مسائل، حوادث و موضوعات، بازخوانی می کنیم و در تصمیم گیری ها و قضاوت ها مورد استفاده قرار می دهیم.

6.موانع ادراک اجتماعی: هنگامی که ما درباره دیگران قضاوت می کنیم از تعداد زیادی از از میانبرها استفاده می کنیم، درک و تفسیر این که دیگران چه می کنند کسالت آور است. در نتیجه، افراد روش هایی را برای مدیریت کردن این کار توسعه می دهند این روش اغلب ارزشمند است، زیرا باعث می شوند ما ادراکات درست و سریعی داشته باشیم و داده های معتبری برای انجام پیش بینی فراهم می کنند. اما عاری از اشتباه نیستند و می توانند ما را دچار مشکل سازند. در فرایند ادراکی چندین مانع وجود دارد که موجب تحریف ادراک می شوند که شامل موارد زیر می باشند:

1-6 تعمیم گروهی –قضاوت کلیشه ای: تعمیم دادن بی فایده نیست زیرا وسیله ای برای ساده کردن دنیای پیچیده است و به اجازه حفظ ثبات را می دهد. تریاندیس می گوید مردم تمایل دارند سایر گروه ها را با گروه شناخته شده خودشان مقایسه کنند و با تاکید بر تفاوت ها و مشابهات جزئی بین گروه ها، کلیشه ای عمل می کنند.
در سازمان ها، ما غالبا نظریاتی را می شنویم که نشان دهنده قضاوت های کلیشه ای بر مبنای سن، جنس، نژاد، قومیت و حتی وزن می باشد. به عنوان نمونه (کارکنان مسن تر نمی تواند مهارت های جدید را بیاموزند) یا اینکه افراد دارای اضافه وزن فاقد نظم می باشند از نقطه نظر ادراکی، اگر افراد انتظار دیدن چنین قضاوت کلیشه ای را داشته باشند این چیزی است که آن ها درک می کنند، چه این انتظار درست باشد چه نادرست.

2-6 تعمیم فردی- اثر هاله ای: هنگامی که ما یک ادراک کلی بر اساس ویژگی های فردی نظیر هوش؛ میزان اجتماعی بودن یا وضعیت ظاهر از شخص داریم، درواقع از اثر هاله ای استفاده کردیم. حقیقت اثر هاله ای در یک مطالعه کلاسیک تایید شده است که در آن به افراد فهرستی از ویژگی ها مانند باهوش، ماهر، کوشا و جدی و غیره داده می شود.

3-6 فرافکنی: در اینجا فرد به طور ناخوداگاه خصوصیات، نحوه تفکر و احساس خود را به دیگران نسبت می دهد و آنان را نیز واجد خصوصیات خویشتن می پندارد. در این مقوله سینگر اعتقاد دارد که فرافکنی یک مکانیسم دفاعی است که مردم از آن استفاده می کنند تا از تعارض درونی در امان باشند. در اصل مردم خصوصیات یا احساس های منفی درباره خود دارند به دیگران نسبت می دهند یا به بیرون می افکنند.